Po co komu post?
Post to środek uświęcający, polegający na powstrzymaniu się ze względów religijno-moralnych od jedzenia niektórych potraw oraz czasowym ograniczeniu ilości przyjmowanego pożywienia.
Razem z jałmużną i modlitwą jest jednym z głównych aktów pokutnych człowieka, wyrażających jego pokorę, nadzieję, miłość do Pana Boga.
Post jest również znakiem nawrócenia i osobistego umartwienia w łączności z Chrystusem Ukrzyżowanym oraz w solidarności z głodującymi i cierpiącymi.
Posty istniały w chrześcijaństwie od samego początku
Chrystus zapowiadał, że Jego uczniowie będą pościć, gdy „zabiorą im pana młodego” (zob. Łk 5, 35), tzn. gdy On odejdzie do Ojca. Już w pierwszych wiekach poszczono w środy i piątki. Według św. Augustyna na Zachodzie zachowywano post w sobotę.
Wcześnie przyjął się również zwyczaj postu na początku każdej pory roku: wiosną – z okazji zasiewów, latem – z okazji ofiarowania pierwocin zboża, jesienią – z racji winobrania, zimą – z okazji zbioru oliwek.
Zwyczaj ten zachował się w Kościele w postaci „kwartalnych dni modlitw” w różnych potrzebach.
Dość wcześnie wprowadzono zwyczaj postów w przeddzień większych uroczystości liturgicznych – w wigilie. W Polsce zachował się on tylko w odniesieniu do Wigilii Uroczystości Narodzenia Pańskiego (już nie jako prawo, lecz jako tradycja).
W innych krajach post nie obowiązywał nawet w tę jedną wigilię!
W Kościele powszechnym dniami i okresami pokutnymi są poszczególne piątki całego roku i czas Wielkiego Postu.
Już w połowie V stulecia istniał zwyczaj poszczenia przez czterdzieści dni przed Wielkanocą.
Ponieważ w niedziele nie poszczono, trzeba było „uzupełnić” ten okres o kilka dodatkowych dni, stąd Wielki Post rozpoczyna się w Środę Popielcową.
Prawo Kościoła rozróżnia dwa sposoby zachowywania praktyki postnej
Wstrzemięźliwość
Popularnie: post jakościowy; piątkowy. Oznacza zakaz spożywania mięsa.
Należy ją zachować we wszystkie piątki roku, chyba, że w danym dniu przypada uroczystość (w sensie liturgicznym).
Do wstrzemięźliwości od potraw mięsnych zobowiązane są osoby, które ukończyły 14 rok życia (aż do śmierci).
Post ścisły
Popularnie: ilościowo-jakościowy. Obowiązuje w Środę Popielcową i w Wielki Piątek.
Polega na powstrzymaniu się od spożywania mięsa oraz przewiduje jeden posiłek do syta w ciągu dnia; nie zabrania jednak przyjmowania posiłku (nie do syta) rano i wieczorem.
Postem związani są wszyscy między 18 a 60 rokiem życia.
Oprac. ks. Marcin Gałczyński